Sıtma, enfekte dişi Anopheles cinsi sivrisineklerinin ısırması yoluyla insanlara bulaşan parazitlerin neden olduğu, halk sağlığını tehdit eden, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Bunun yanında kan yoluyla, enjektör veya iğnelerin ortak kullanımıyla, doğumda anneden bebeğe doğrudan bulaş olduğu bildirilmiştir. İnsanlarda sıtmaya neden olan beş parazit türü vardır ve bu türlerden özellikle ikisi (Plasmodium falciparum ve Plasmodium vivax) en büyük hastalık tehdidi oluşturmaktadır.
2007 yılında Dünya Sağlık Asamblesinde üye devletler tarafından 25 Nisan tarihi “Dünya Sıtma Günü” olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda her yıl sıtma hastalığının önlenmesi ve kontrolüne yönelik çalışmaların devamlılığına olan ihtiyacı vurgulamak ve toplumun hastalık ile ilgili bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla dünya genelinde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir.
Dünya Sağlık Teşkilatı (DST) verilerine göre, 2022 yılında dünya genelinde yaklaşık 249 milyon sıtma vakası görüldüğü ve 608 bin sıtma nedenli ölüm olduğu bildirilmiştir. Ayrıca 5 yaş altı çocuklar sıtmaya karşı en savunmasız grup olup bu yaş grubundaki ölümlerin yaklaşık %80’inden sorumludur.
Sağlık Bakanlığının “Sıtma Eliminasyon Programı” çerçevesinde yürüttüğü çalışmalarla ülkemizde yerli sıtma bulaşı sona erdiği, ancak hâlen yurt dışı kaynaklı vakalar tespit edilmeye devam ettiği, her yıl ortalama 200-250 yurt dışı kaynaklı sıtma vakası görüldüğü bildirilmektedir. Ülkemizde sıtma etkenini taşıyan Anofel türü sivrisineklerin bulunması, düzensiz göçmenler, ülkemizin sıtmanın yayılabileceği subtropikal bölgede yer alması ve iklim değişikliği nedeniyle ortalama hava sıcaklıklarında gözlenen artışlar, sıtmanın endemik olduğu ülkelere seyahat edenlerin ve bu bölgelerden gelenlerin sayısının artması, hastalığın tekrar yayılma riskini gündeme getirmektedir.
Sıtmanın yaygın olarak görüldüğü Afrika, Güney Amerika ve Uzak Doğu ülkelerine yapılacak olan seyahatlerden önce Sağlık Bakanlığı Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünün http://www.seyahatsagligi.gov.tr sayfası ziyaret edilerek sıtma ve seyahat ilişkili diğer hastalıklar hakkında bilgi edinilmeli, gidilecek bölgenin riskleri ve korunmaya yönelik danışmanlık alınmalıdır. Riskli bölgelere gitmeden önce sıtmaya yönelik koruyucu ilaçlar seyahatten en az 15 gün öncesinden başlanmalı ve riskli bölgede bulunulan süre boyunca kullanılmalıdır. Gidilen bölgede sıtma ile ilgili belirtilerin görülmesi durumunda en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Sıtma tanısı konulan vatandaşlarımıza sıtma tedavi ilaçları Bakanlığımız tarafından ücretsiz olarak temin edilmektedir. Hastalığa karşı hâlihazırda onay verilmiş bir aşı bulunmamaktadır. Ayrıca seyahat esnasında;
•Uzun kollu gömlek ve pantolon gibi vücutta açık yer kalmayacak şekilde mümkün olduğunca kapalı kıyafetler giyilmeli,
•Konaklamak ve dinlenmek amacıyla kliması olan kapalı yerlerde veya kapı ve pencerelerinde sineklik olan yerlerde kalınmalı, eğer gece dışarıda kalınacaksa cibinlik altında uyunmalı,
•Gebe ve emziren kadınlar güvenliği kanıtlanmış, Sağlık Bakanlığı ruhsatlı ve onaylı sivrisinek kovucuları kullanmalı,
•Bebeklerin ve çocukların korunması amacıyla bebek arabalarında sivrisineklerden korunmayı sağlayıcı tedbirler alınmalı,
•Sıtmadan koruyucu ilaç hekim tarafından önerilen dozda ve sürede kullanılmalıdır.
Seyahat dönüşü; baş ağrısı, halsizlik, yorgunluk, karında rahatsızlık, kas ve eklem ağrısı şikâyetleri olması durumunda koruyucu ilaç kullanılmış olsa dâhi en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurulması son derece önemlidir.
Sıtma, acil tedavi edilmesi gereken bir hastalıktır. Sıtmadan şüphelenilen veya sıtma belirtileri olan kişi en kısa sürede bir sağlık merkezine başvurmalı ve tedavi edilmelidir.
Sıtmadan koruyucu ilaçlar ilimizde Palandöken İlçe Sağlık Müdürlüğü bünyesindeki Seyahat Sağlığı Merkezimizde ÜCRETSİZ olarak verilmektedir.
(Adres: Müftü Solakzade Mahallesi 14.Sokak No:1 PALANDÖKEN / ERZURUM)