BİLGİ NOTU
Rahim ağzında gelişen bir kanser türü olan Rahim ağzı Kanserinin tarama yöntemleri sayesinde erken tanı alabildiği ve böylece hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük ölçüde azaltılabildiği kanıtlanmıştır.
Rahim Ağzı Kanseri:
- Önlenebilen bir hastalıktır.
- Erken teşhis edildiğinde %100 tedavi edilebilir bir kanser türüdür.
- Düzenli rahim ağzı kanseri taramasından geçen bir kadının, rahim ağzı kanserinden ölmesi engellenebilmektedir.
Risk faktörleri:
- 30 yaşın üzerinde tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyon/enfeksiyonlara sahip olmak,
- Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başlamış olmak,
- Cinsel anlamda çok eşli olmak,
- Düzenli şekilde rahim ağzı kanser taramalarını yaptırmamak,
- Sigara içmek,
- Meyve ve sebzeyi az tüketmek,
- Düşük sosyoekonomik düzey,
- Uzun süre (5 yıldan fazla) doğum kontrol hapı kullanım öyküsü,
- Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi enfeksiyonların olması),
- Aşırı kilolu veya obez olmak,
- Rahim ağzı kanseri olan bir kız kardeş veya anne gibi yakın bir akrabanın olması.
Belirtileri: Rahim ağzı kanseri sinsi ilerler, erken dönemde genelikle belirti vermez.
- Vajinadan artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı,
- Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı,
- Yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık,
- Tek ya da iki bacakta şişkinlik,
- İdrar yaparken ağrı,
- Normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama,
- Normalden daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması,
- Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı,
- Menopoz sonrası kanama
Belirtilerinden bir/birkaçı varsa mutlaka bir hekime başvurulması gerekmektedir.
Erken Teşhis
Rahim ağzı kanseri taramalar ile erken teşhiş edilerek yüzde yüz tedavi edilebilmektedir. Rahim ağzı kanserine büyük oranda HPV enfeksiyonu neden olmaktadır. HPV, rahim ağzı kanseri de dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen, cinsel yolla bulaşan yaygın bir virüstür.
Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır.
- Pap testi (veya Pap smear): Rahim ağzında kanserleşme ihtimali olan hücre değişikliklerini saptar.
- HPV testi: Rahim ağzında kanserleşme ihtimali olan hücre değişikliklere neden olabilecek virüsün (HPV) rahim ağzı hücrelerinde tespit eder.
- Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.
- Ülkemizde 30-65 yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi uygulanmakta ve sonucu pozitif çıkan kişiler teşhis merkezlerine ileri tetkik için gönderilmektedir.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları ÜCRETSİZ olarak Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM), Aile Sağlığı Merkezlerinde, Toplum Sağlığı Merkezlerinde/İlçe Sağlık Müdürlüklerinde ve Sağlıklı Hayat Merkezlerinde yapılmaktadır.
Bakanlığımız ve Bilim kurulunun hazırlamış olduğu COVID-19 pandemisinde Enfeksiyon Kontrol Önlemleri Rehberi doğrultusunda gerekli önlemler alınarak kanser taramaları devam etmektedir.
Tedavi
- Tedavi kanserin evresine, kanser hücrelerinin türüne ve tıbbi duruma bağlı olarak düzenlenmektedir.
Korunma
Rahim ağzı kanserinden korunmak için taramaları düzenli yaptırmanın yanısıra dikkat edilecek hususlar şu şekilde özetlenebilir:
- 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak.
- Güvenli cinsel ilişki konusunda eğitim almak.
- Cinsel aktivite sırasında prezervatif (kondom) kullanmak.
- Erkeklerin sünnet olması.
- Sigara kullanmamak.
- Sebze ve meyvelerden zengin sağlıklı beslenmek.
- HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.