Ülkemizde her yıl mayıs ayının ilk haftası Bilişim Haftası olarak kutlanmaktadır. Bu kapsamda bilişim teknolojileri ve internetin bilinçli, güvenli, etkin kullanımı yönünde toplumun farkındalığının, bilinç düzeyinin artırılmasını, aşırı, zararlı düzeyde kullananlara danışmanlık hizmeti verilmesini ve gerekli hallerde tıbbi yardıma erişmelerinin sağlanması amacıyla Davranışsal Bağımlılıkla Mücadele Programı yürütülmektedir. Yine bu doğrultuda birinci basamakta bilişim teknolojilerinin aşırı, zararlı kullanımında çocuklara, gençlere ve yetişkinlere psikososyal destek ve danışmanlık hizmet sunulmaktadır.
Davranışsal Bağımlılık: Vücuda alınan herhangi bir bağımlılık yapıcı madde olmadan, kişinin belli bir davranışı yaparak rahatlama ve huzur hissetmesi, başka bir deyişle kendini ödüllendirmesi olarak tanımlanabilir. Davranışın ödüllendirici özelliği zaman içerisinde bu davranışa bağımlılık geliştirilmesine zemin hazırlar. Davranışsal bağımlılıklar fiziksel hastalık riski oluşturmakla birlikte, daha çok psikolojik ve sosyal problemlere neden olmaktadır. Davranışsal bağımlılıklar karşımıza çeşitli şekillerde çıkmaktadır: kumar bağımlılığı, oyun bağımlılığı, internet ve teknoloji bağımlılığı, alışveriş bağımlılığı vb.
Teknoloji Bağımlılığı: Teknolojiyi kullanmada ve onunla ilişkide kişinin iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması hâlidir.
İnternet Bağımlılığı: İnternet, diğer teknolojilerden farklı olarak, sınırsız çevirim içi materyalin aktif olarak kullanımıdır. Tek tuşla, aranılan içeriğe hızlı bir şekilde ulaşılabilir, karşılanabilir, ödenebilir, isim belirtilmeden kullanılabilir. İnternet bağımlılığı diğer bağımlılıklara göre daha erken yaşlarda başlamaktadır. Özellikle 12-18 yaşları riskin en yüksek olduğu dönemler olarak görülmektedir.
Oyun Bağımlılığı: İnternetin, genellikle diğer oyuncularla oyunlar oynama ile klinik olarak önemli bir bozukluk ve sıkıntıya yol açan, sürekli ve tekrarlayıcı kullanımı olarak tanımlanmıştır.
Davranışsal Bağımlılıkların (teknoloji, internet, oyun vb) belirtileri;
- Aşırı zihinsel meşguliyet,
- Duygudurum değişkenliği,
- Bağımlı olunan davranışın bırakılamaması ya da kontrol edilememesi,
- Bağımlı durumdan alınan hazın her defasında yetersiz kalması,
- Kullanım miktarının ya da süresinin artırılması, zamanının büyük kısmının bağımlı olunan şeye yönelik harcanması,
- Bağımlı olunan durumdan uzak kalınca huzursuzluk, uykusuzluk, öfke gibi yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması,
- Ruhsal, sosyal, adli ya da bedensel bir sorun oluşturmasına rağmen teknolojinin kullanılmaya devam edilmesi
- Kişiler arası çatışma ve tekrarlama gibi bağımlılığın ana bileşenleri temel belirtilerini oluşturur.
Sağlıklı İnternet ve Teknoloji Kullanımı Nasıl Olmalıdır?
- Kişinin kendi koşulları içerisinde makul sayılabilecek bir sürede,
- Açık bir amaç doğrultusunda,
- Gerçek iletişim ile internet üzerinden iletişim farkının ayrımına vararak,
- Farklı/sanal bir kimliğe bürünmeden kullanma biçiminde tanımlanır.
Davranışsal Bağımlılıklarla ilgili öneriler;
- Alternatifler Oluşturun:
Evde, okulda ya da ev/okul dışında severek yapabileceğiniz alternatifler bulun. Bu bir spor ya da hobi çalışmasına katılmak olabilir, okulda sınıfça ya da evde ailece oyunlar oynamak veya sohbet etmek olabilir.
- Hep Oturmak Olmaz:
Sürekli teknolojik alet başında olmak, fiziksel aktivitemizi kısıtlayarak hareketsiz bir yaşam sürmemize sebep olur ve bu durum sağlığımızı olumsuz etkiler.
- Ortak Vakitleri Çoğaltın:
Aile olarak geçirdiğiniz ortak vakitlerin olmasına ve bu vakitlerde herkesin birlikte olmasına özen gösterin. Özellikle kahvaltı ve akşam yemeklerini beraberce yemeye dikkat edin.
- Zaman Sınırlaması Şart:
İnternet ve oyun ile geçireceğiniz zamanı başından planlayın.
- Sosyal Beceriler Edinin:
Yeni sosyal becerilerin kazanılması davranışsal bağımlılıkların tedavisinde oldukça faydalı olabilmektedir. Kendini ifade edebilme, iletişim becerilerine sahip olabilme, öfke kontrolü, zaman yönetimi becerilerine sahip olabilme vb.
- Dış Durdurucu Kullanın:
Makul süreyle teknoloji kullanımlarınızın hemen ardına yapılması zorunlu bir iş planlayabilirsiniz.
- Kendinize Hedefler Koyun:
Teknoloji kullanımınıza makul bir zaman sınırlaması koyabilir ve bu süreyi yavaş yavaş azaltabilirsiniz.
- Hatırlatıcı Kartlar Kullanın:
Teknolojinin bağımlı kullanımının neler kaybettireceğini hatırlatıcı kartları evinizin uygun yerlerine asabilirsiniz.
- Gerektiğinde Yardım İsteyin:
İhtiyaç duyduğunuzda İlçe Sağlık Müdürlüklerine bağlı Sağlıklı Hayat Merkezleri bünyesinde hizmet veren Psikososyal Destek Birimlerinden yardım alabilirsiniz.
Covid-19 sebebiyle;
- Teknolojinin ve internetin etkin kullanımı ile ilgili problemler yaşıyorsanız,
- Salgın hastalık boyunca sizin ve çocuklarınızın teknoloji kullanımına bağlı olarak ekran maruziyeti arttıysa,
- Çocuklarınız teknoloji ve internet kullanımında zaman yönetimi ile ilgili sorunlar yaşıyorsa,
Erzurum İl Sağlık Müdürlüğü Psikososyal Destek Hattını haftanın yedi günü 08.00-17.00 saatleri arasında arayabilirsiniz.
İrtibat: 0442 238 5104
SAĞLIĞINIZ BİZİM İÇİN ÖNEMLİ
Erzurum İl Sağlık Müdürlüğü