Rahim ağzı kanseri, rahimin alt kısmında rahim ağzı (serviks) olarak adlandırılan bölgenin kanseri olup buradaki hücrelerin, anormal hücrelere dönüşmesiyle ortaya çıkmaktadır. Bu dokuda oluşan değişikler çok yavaş seyirli olup öncelikle anormal hücre, sonra kanser öncüsü hücre ve en sonunda kanser hücresine dönüşebilir. Kansere dönüşme süreci diğer bazı kanser türlerine göre daha uzundur. Evresine göre daha derin dokulara ve uzak organlara yayılım gösterebilir.
Rahim ağzı kanseri büyük ölçüde önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olmasına rağmen gelişmekte olan ülkelerde çoğunlukla genç ve sosyoekonomik açıdan yoksun kadınları etkileyen önemli bir halk sağlığı sorunudur. Bir ülkede rahim ağzı kanserinden ölümü engellenen kadın sayısı, o ülkenin sağlık hizmetleri yönünden gelişmişliği ve kadına verilen değer ile doğru orantılıdır. Rahim ağzı kanseri tarama yöntemleri ile erken tanı aldığında, hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük oranda azaltılabildiği kanıtlanmıştır.
Ocak Ayı, Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Farkındalık Ayı olarak belirlenmiş olup dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere farkındalık etkinlikleri düzenlenmektedir. Ülkemizde de farkındalık etkinlikleri tüm illerimizde yapılmakta, tarama programlarımız tanıtılarak halkımızı bu konuda bilinçlendirmeye çalışılmaktadır.
Rahim ağzı kanserinin neredeyse tamamına yakını HPV’nin (Human Papilloma Virüsü) bazı tipleri nedeniyle oluşmaktadır.HPV’nin bilinen 200’den fazla tipi bulunmaktadır. Çoğu insanda, aktif enfeksiyona neden olmazlar ancak bazı yüksek riskli türlerde enfeksiyon yaygındır ve genital siğile veya kansere neden olabilirler. İnsanların %90'ında vücut enfeksiyonu kendi başına kontrol eder. Ancak yüksek riskli HPV tipleriyle, kalıcı HPV enfeksiyon ve rahim ağzı kanseri oluşma riski fazladır. Fakat bu HPV enfeksiyonu geçiren herkesin rahim ağzı kanseri olacağı anlamına gelmemektedir.
Küresel olarak her yıl 625 bin civarında kadın ve yaklaşık 70 bin erkeğin HPV ile ilişkili kansere yakalandığı tahmin edilmektedir. Rahim ağzı kanseri, dünya çapında 2020 yılında kadınlarda kanser ve kanser ölümlerinin dördüncü önde gelen nedeni olmuştur; Tahminen 604.127 yeni tanı alan rahim ağzı kanserine ve 341.831 ölüme neden olmuştur. Kadınlarda HPV ile ilişkili kanserlerin %93'ünü rahim ağzı kanserleri oluşturmaktadır.
Rahim Ağzı Kanseri Neden Önemli?
Rahim ağzı kanseri, en son yayımlanan resmi verilere göre; ülkemizde görülme sıklığı yüz binde 4,2’dir. Bir yıl içerisinde yaklaşık 2.125 kadın rahim ağzı kanseri tanısı almıştır.
• Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır.
• Rahim ağzı kanseri erken teşhis edildiğinde yüksek oranda tedavi edilebilir bir kanser türüdür.
Risk Faktörleri Nelerdir?
• 30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş HPV ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların olması,
• Çok doğum yapmak ve ilk doğumu erken yaşta yapmak,
• Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başlamak,
• Birden fazla cinsel partnerin olması,
• Sigara içmek,
• Düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak,
• Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) hastalıkların olması.
Belirtileri Nelerdir?
Rahim ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermeyip ancak muayene, Pap Smear testi ve HPV DNA testleri ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız hemen hekiminize başvurunuz:
• Vajinadan artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa,
• Sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı hissi varsa,
• Yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse,
• Tek ya da iki bacakta şişkinlik varsa,
• İdrar yaparken ağrı hissedilirse,
• Normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama oluyorsa,
• Normalden daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu ise,
• Cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı varsa,
• Menopoz sonrası kanama olursa.
Erken Teşhis
Rahim ağzı kanserinin tarama ve erken teşhis ile tedavisi mümkündür. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim ağzında kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır. Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken tanıya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır.
• HPV DNA testi; Rahim ağzındaki değişikliklere neden olabilecek virüsün, buradaki hücrelerde tespitine dayanan bir testtir.
• Pap Smear testi; Uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan kanser öncülü değişiklikleri tespit etmeye dayanan bir testtir.
‘’Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemlerdir. ‘’
Bu nedenle rahim ağzı kanseri Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmakta ve bu hastalık için tüm dünyada tarama yapılması, her ülkenin kendi kontrol politikasını oluşturması önerilmektedir. Bakanlığımız, yürütülmekte olan kapsamlı sağlık programlarının içine Rahim Ağzı Kanseri Taramalarını da almış ve büyük bir başarı ile yürütmeye devam etmektedir. Ülkemiz, dünyada ulusal alanda Rahim Ağzı Kanseri Tarama Programı başlatıp sürdürebilen nadir ülkelerdendir. Rahim Ağzı Kanseri Tarama Programında rahim ağzı kanseri taraması 2014 yılına kadar PAP- Smear testi ile yürütülmekteydi. 2014 yılı Ağustos ayından itibaren hastalığa tanı koymada daha iyi olan HPV DNA testi ile yürütülmektedir.
Ülkemizde uygulanan Ulusal Kanser Tarama Programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş arası kadınlarımıza 5 yılda bir ücretsiz olarak HPV-DNA testi ile tarama yapılmaktadır.
Tarama Testleri Nerelerde Yapılabilir?
81 İlimizde Aile Sağlığı Merkezleri, Toplum Sağlığı Merkezleri, Sağlıklı Hayat Merkezleri ve Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM); Kırsal bölgelerde Mobil KETEM (kanser tarama araçları) ile söz konusu tarama hizmetleri ÜCRETSİZ olarak verilmektedir.
Tedavi
Erken dönemde saptandığında ek bir başka tedaviye ihtiyaç olmadan tümör cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer daha ileri bir safhada karşılaşılmışsa kemoterapi ve radyoterapi verilmektedir. Hangi tedavinin kime ve nasıl uygulanacağı hastalığın çeşidine, evresine ve hastanın durumuna göre değişmektedir.
Korunma
Rahim ağzı kanserinin en önemli risk faktörü olan HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Teşkilatı da rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız ve erkek çocuklara aşı yapılmasını önermektedir. Bununla birlikte
· Tütün ve tütün ürünlerinin kullanılmaması,
· Alkol kullanımının azaltılması,
· Sağlıklı beslenme ve sağlıklı kilonun korunması,
· Fiziksel aktivitenin artırılması,
· 30 yaşından itibaren tarama testlerini düzenli bir şekilde yaptırmak,
· Erkeklerin sünnet olması.
· Güvenli cinsel ilişki konusunda danışmanlık alarak rahim ağzı kanserinden korunabilirsiniz.
